хур
21ХУР НЕ 'ХХÆССЫН — Тынг бирæ уын. Утæппæд æфсад бырсгæ рацæйцыдысты. Хур сыл не ххæсыд, афтæ бирæ уыдысты. (НК.) – Уæдæ цы зæгъыс, Бæдту? Дæ фырты мын ратт æххуырсты! Æндæр хъæуы дæр ис мæгуыртæ, хур дæр сыл куынæ ххæссы, хур. (Биазырты Д. Алæмæт.) …
22ХУР АНЫГУЫЛЫН — тж. ЙÆ (СÆ, МÆ) ХУР АНЫГУЫЛД Стыр зиан æрцæуын, ахсджиаг амæлын. Мæныл цы æрцыд, уый æмбаргæ кæнут? Мæныл мæ бон баталынг... Мæныл мæ хур аныгуылд. (Цæгæраты М. Сау хохы фыййау.) …
23ХУР НЫЛ КÆСЫ — тж. ХУР НÆ ТАВЫ Æнæбары цард кæнын. Дæуыл дæр хур кæсы, цæмæ æнхъæлмæ кæсыс ды та? (Илайæн Уасо). (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …
24ХУР ФЕНЫН — Хорз цæрын, удæнцой бонтæ æрвитын. Фæлæ мах дæр кæд исты хур фениккам колхозы фæрцы. (Беджызаты Ч. Чи кæй?) Сылгоймаджы куыст æцæг фæрогдæр уыдзæн? Тæхуды, тæхуды, уый æцæг куы уаид, исты хур фениккам. (Беджызаты Ч. Чи кæй?) …
25хурӯсвор — [خروس وار] 1. монанди хурӯс, чун хурӯс 2. маҷ. калонгир, ҷангара …
26ХУР БОН АРВ НЫННÆРÆГАУ — Æвиппайды æбуалгъ хъуыддаг, стыр зиан æрцæуын. Как гром среди ясного неба. Нæ уырныдта устыты уыцы æбуалгъ хабар: хур бон арвы ныннæрæгау сæм кастис, фæлæ сын Сæлимæт куы басомытæ кодта, уæд ыл баууæндыдысты. (Мамсыраты Д. Т.1, 15.) …
27ХУР БОН АРВЫ ЦÆФ ФÆУЫН — Æнæнхъæлæджы исты стыр бæллæх æрцæуын. Как гром среди ясного неба. ... Цы ныфс сæ ис?... Иу хур бон арвы цæф ма фæуой, уый мæ нæ уырны. (Гуыцмæзты М. Салдæг.) …
28ХУР ДЫЛ РАКÆСÆД — Искæмæн æвзæрдзинад нæ фæндын. – Систой мæ мæ куыстæй! – Лади фæбогъ кодта, – хур дыл ракæсæд! (СИ. 1989, 189.) …
29ХУР НÆ ТАВЫ — см. ХУР НЫЛ КÆСЫ …
30ХУРÆЙ НИЦЫ УЫНЫН — Æвзæр, фыдæбойнаг цард кæнын. Кæдæм фæцыд чындзы, уым дæр хурæй ницы федта. Æмæ ма абон дæр фырæфсæрмæй йæ былтæ куы хæры. (Гаглойты В. Гæлæбу.) …
